Məqalədə Iris reticulata M. Bieb. nadir növünün Quba rayonunda (Azərbaycan) yayılan senopopulyasiyalarının (SP) təsviri, ontogenetik və demoqrafik strukturu verilmişdir. Məlum olmuşdur ki, bütün senopopulyasiyalar soltərəfli spektrə malikdir, SP1 və SP2-də ən yüksək faizi generativ fərdlər, SP3-də isə pregenerativ fərdlər təşkil edir. Delta (Δ) və omega (ω) qiymətləndirilməsi göstərmişdir ki, hər 3 senopopulyasiya cavan tiplidir. Senopopulyasiyalardakı fərdlərin morfometrik analizi, morfomaparameterlər arasında korrelyasiya analizi aparılmış, dəyişkənlik və plastiklik müəyən edilmiş, onlara iqlim amillərinin təsiri araşdırılmışdır. İki illik iqlim göstəriciləri - temperatur, şaxtalı və yağışlı günlərin sayında fərqin olması onların morfometrik gostəricilərində, dəyişkənlik və plastiklik əlamətlərində özünü büruzə vermişdir. Tədqiqatlar əsasında müəyyən olmuşdur ki, ən yüksək qiymət SP2-də yarpaq uzunluğu, yarpaq eni, çiçək saplağı uzunluğu, ləçək uzunluğu, kök uzunluğu, kök sayı əlamətləri, SP3-də - ləçək eni, soğanaq uzunluğu və soğanaq eni əlamətləri göstərir. Ən aşağı morfoloji ölçülər SP1-də müşahidə olunub. Variasiya koeffsientlərinin qiymətləndirilməsi göstərmişdir ki, hər üç senopopulyasiyada ən az variasiya edən kök uzunluğu (10–12 %), ən yüksək variasiya edən isə çiçək saplağının uzunluğu (33–35 %) olmuşdur. Hər üç senopopulyasiyada ən plastik əlamət çiçək saplağının uzunluğu (0.6–0.62), ən az plastik əlamət isə kök uzunluğu (0.25–0.28) olmuşdur. SP2 və SP3-də əlavə olaraq ən güclü plastik əlamət yarpaq eni (0.67–0.72) olmuşdur. Korrelyasiya analizinin nəticəsinə əsasən hər üç senopopulyasiyadakı parameterlər arasında güclü korrelyasiya əlaqəsi çiçək saplağının uzunluğu ~ ləçək uzunluğu arasında olmuşdur. Tədqiqatlar göstərmişdir ki, həmin ərazilərdə I. reticulata bitkisinin sayının azalmasına antropogen və təbii amillər təsir göstərir.
ABCDE