Erigeron annuus növünün bioloji invaziyaları dünya üzrə bir çox ekosistemlərin biomüxtəlifliyinə təsir göstərə bilər. Bu növ yüksək toxum istehsalı, sürətli böyümə və güclü ekoloji uyğunlaşma qabiliyyəti vasitəsilə yerli bitki örtüyünü tamimilə dəyişdirməyə qadirdir. Bu tədqiqat Azərbaycanda E. annuus növünün yayılması, fitosenotik tərkibi və ekoloji nişi barədə ilk ətraflı elmi tədqiqatları təqdim edir. 2022–2024-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının şimal-qərb, qərb və cənub bölgələrində aparılmış çöl tədqiqatlarına əsasən, E. annuus düzənlikdən dağ meşələrinə qədər müxtəlif yaşayış mühitlərində rast gəlinir. E. annuus növünün ən yüksək bolluğu və aktivliyi şimal-qərb rayonlarında (Balakən, Zaqatala, Qax) qeydə alınmış; burada növ əsasən çəmənlik və meşə kənarı vegetasiyada üstünlük təşkil etmişdir. Növün yayılmasının modelləşdirilməsi (MaxEnt) yüksək proqnoz dəqiqliyi göstərmişdir (AUC = 0.95) və növün yayılmasını müəyyən edən əsas iqlim faktorları kimi ən isti dövr ərzində yağıntı miqdarı və illik yağıntı müəyyən edilmişdir. Cari uyğunluq xəritələri göstərir ki, Azərbaycanın şimal-qərbindəki rütubətli rayonlar ən əlverişli yaşayış mühitləridir, aşağı ərazilər və quraq rayonlar isə növün yayılması üçün əsasən əlverişsizdir. Gələcək proqnozlar (2081–2100) SSP1-2.6, SSP2-4.5 və SSP5-8.5 ssenariləri üzrə göstərir ki, Böyük Qafqazın cənub hissəsindəki rütubətli ərazilər və Lənkəran düzənliyi, eləcə də bu ərazilərdə yerləşən qorunan ərazilər əsasən davamlı yüksək uyğunluğu nümayiş etdirir. Bu nəticələr göstərir ki, E. annuus növünün indiki yayılma ərazilərində sabit populyasiyalar qorunacaq və yerli bitki qruplaşmaları üçün uzunmüddətli təhlükə yarada bilər. Bu səbəbdən effektiv idarəetmə strategiyaları ekoloji cəhətdən həssas ərazilərdə erkən aşkarlama və nəzarət üzərində cəmlənməlidir.
ABCDE

